1. Nội tiết tố nữ là gì?

1.1. Estrogen là gì

• Estrone (E1): Là dạng duy nhất tồn tại trong hầu hết các mô đặc biệt là mỡ và cơ bắp sau thời kỳ mãn kinh, đây là dạng khá yếu và tác dụng không rõ rệt.
• Estradiol (E2): Là dạng mạnh nhất trong 3 dạng, quyết định phần lớn sức khỏe, sắc đẹp và sinh lí của phụ nữ.
• Estriol (E3): Chất này được phát hiện nồng độ cao trong nước tiểu, còn có thể hiểu là “chất thải” khi cơ thể khử estron và estradiol, là dạng yếu nhất và không có khả năng biến đổi thành E1 và E2.

Trong cơ thể, estrogen đã hoạt động trong quá trình thai sản và bị gián đoạn đến tuổi dậy thì. Ở giai đoạn thứ hai này, nội tiết tố trở lại hoạt động mạnh mẽ hơn tạo ra sự phát triển về tuyến vú, vòng 1, vòng 2, hệ thống lông, chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản.

1.2. Progesterone là gì

2. Nội tiết tố nữ có tác dụng gì

Nội tiết tố nữ gồm có estrogen và progesteron. Vậy thì, tác dụng chính của 2 loại hormon này là gì :

2.1. Tác dụng của estrogen:

• Buồng trứng: Kích thích làm cho nang trứng phát triển tốt
• Âm đạo: Thúc đẩy sự phát triển của âm đạo đạt tới kích thước trưởng thành, củng cố độ dày thành âm đạo và tăng độ axit cho môi trường này nhằm phòng chống nhiễm trùng, nhiễm khuẩn. Đồng thời bôi trơn âm đạo, duy trì ham muốn và khoái cảm tình dục.
• Ống dẫn trứng: Tăng cường phát triển lớp thành ống dẫn trứng, đồng thời điều phối các cơn co thắt nhằm dẫn trứng và tinh trùng.
• Tử cung: Tác dụng của estrogen đối với tử cung rất đa dạng:
• Giúp cho lớp màng nhầy ở tử cung được duy trì tốt
• Tăng kích thước của nội mạc tử cung
• Hàm lượng protein và lưu lượng máu được gia tăng tại đây
• Các cơ trong tử cung được kích thích, phát triển
• Tuyến vú: Tăng sinh các ống sữa và mô mỡ làm vú to và chắc.
• Xương khớp: Giúp định hình khung xương nhỏ hơn nam giới trong đó xương vai hẹp, xương hông nở rộng.Tăng cường gắn kết canxi vào khung xương, giữ canxi giúp chống loãng xương, tiêu xương, mất xương, làm xương thêm chắc khỏe, dẻo dai.
• Tỉ lệ mỡ cơ, mỡ: Giúp phát triển cơ thể mềm mại, 3 vòng rõ ràng, vòng 2 thon gọn, vòng 1 và vòng 3 nở nang, ít gân cơ.
• Thanh quản: Góp phần làm cho thanh quản nhỏ, dây thanh quản ngắn hơn giúp giọng nói trong trẻo, thanh cao.
• Làn da: Giúp giữ nước, làm cho làn da mịn màng, căng bóng, hồng hào.
• Lông, tóc: Ức chế phát triển lông, làm tóc mềm mượt và bóng hơn.
• Tim mạch: Điều hòa quá trình vận chuyển các ion, nhất là ion canxi vào trong tế bào, ngăn cản quá trình oxy hóa các lipoprotein tỷ trọng thấp nên ngăn chặn nguy cơ xơ vữa động mạch và xơ vữa mạch vành. Làm giãn, tăng lưu thông động mạch và mạch vành, chống tăng huyết áp.

2.2. Tác dụng của progesterone:

3. Nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ:

3.1. Nguyên nhân bên trong

Sau 30 tuổi, cơ thể sẽ xuất hiện rõ rệt quá trình lão hóa tự nhiên cùng với sự suy giảm của buồng trứng dẫn đến thiếu hụt nội tiết tố nữ. Những vết nám da, sạm da xuất hiện nhiều, tóc xơ, dễ gãy rụng, dễ nóng giận, mất ngủ, thường xuyên xuất hiện hiện tượng khô rát. Đây là độ tuổi bắt đầu có biểu hiện của sự suy giảm nội tiết tố nữ.
Hệ trục não bộ- tuyến yên- buồng trứng là hệ trục thần kinh- nội tiết quan trọng hàng đầu của phụ nữ. Hệ trục này sản sinh các nội tiết tố chính cho cơ thể phụ nữ đồng thời điều hòa chúng hoạt động hiệu quả. Từ 45 đến 55 tuổi trở lên, ở hầu hết phụ nữ bắt đầu thời kỳ mãn kinh, hệ trục não bộ- tuyến yên- buồng trứng bắt đầu suy yếu, buồng trứng ngừng rụng trứng mãi mãi và bắt đầu đáp ứng kém với các hormon tiết ra từ tuyến yên, chấm dứt chu kỳ kinh nguyệt, các hormon giới tính nữ giảm sút trầm trọng gây nên sự thiếu hụt nặng nề nội tiết tố nữ.

3.2. Nguyên nhân bên ngoài

• Căng thẳng, stress kéo dài: Khi cơ thể căng thẳng, mệt mỏi kéo dài, progesterone giảm mạnh và estrogen tăng làm ảnh hưởng hoạt động tuyến thượng thận, gây rối loạn nội tiết tố nữ và có thể kèm theo tình trạng thừa cân, béo phì.
• Thức khuya, ngủ ít: Khi ngủ đủ giấc sẽ giúp cơ thể có thể nhanh chóng phục hồi, quá trình đào thải estrogen có hại được diễn ra hiệu quả hơn. Ngược lại khi thức khuya và ngủ không đủ giấc sẽ khiến cơ thể luôn trong tình trạng mệt mỏi, ủ rũ, kém đào thải chất độc và gây rối loạn nội tiết tố trong cơ thể.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Khi nạp vào cơ thể thức ăn chứa nhiều dầu mỡ, cay nóng, thức ăn chế biến sẵn hay bia rượu thì khi đó thức ăn hoàn toàn không chứa vitamin khiến cơ thể thiếu hụt vitamin trầm trọng, ăn nhiều đồ ngọt lâu ngày cũng có thể gây nên hội chứng buồng trứng đa nang. Đặc biệt, khi giảm cân cấp tốc sẽ làm cho buồng trứng suy giảm chức năng, kém sản xuất và tiết estrogen gây thiếu hụt nội tiết tố nữ.
• Lạm dụng thuốc tránh thai, thuốc ngừa thai: Sử dụng thuốc tránh thai trong thời gian dài là nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ bởi vì thành phần trong thuốc tránh thai là estrogen tổng hợp khiến cho cơ thể bị dư thừa và không đào thải kịp khiến chúng ứ đọng lại gây rối loạn nội tiết tố nữ tạo ra các hệ lụy nghiêm trọng như chảy máu âm đạo, tăng nguy cơ ung thư vú, tăng huyết áp…
• Môi trường sống không đảm bảo: Môi trường sống thường xuyên phải tiếp xúc với khói bụi, chất thải, chất độc hại, bụi mịn hay thuốc trừ sâu sẽ ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe và gây nên rối loạn nội tiết tố nữ.
• Cắt buồng trứng: Khi cắt buồng trứng thì lượng estrogen được sản sinh bởi buồng trứng hoàn toàn bị mất đi gây nên hiện tượng thiếu hụt và rối loạn nội tiết tố nữ.
• Trong quá trình thai sản: Estrogen ở phụ nữ mang thai tăng cao nhất trước khi sinh và giảm dần để hormon bài tiết sữa Prolactin hoạt động, đây cũng là một nguyên nhân gây rối loạn nội tiết tố nữ.

4. Cách phòng ngừa rối loạn nội tiết tố nữ:

4.1. Ngủ đúng giờ, đủ giấc:

4.2. Duy trì tập luyện thể dục, thể thao thường xuyên:

Đối với phụ nữ, nên thiền, tập yoga và hít thở sâu mỗi ngày, cần sắp xếp công việc hợp lý, tránh căng thẳng, stress, có các biện pháp thư giãn hợp lý. Luôn giữ tinh thần vui vẻ, phấn chấn.

4.3. Chế độ ăn uống hợp lý:

4.4. Bổ sung nội tiết tố nữ:

• Đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành
• Tỏi
• Cá hồi
• Súp lơ xanh
• Bưởi
• Dầu oliu
• Hạt lanh, hạt vừng
• Rau họ cải
• Sâm tố nữ
• Táo
• Lựu